Wystawy

Malarstwo pejzażowe Karkonoszy pojawiło się wraz z rozwojem turystyki w okresie romantyzmu. Do Gór Olbrzymich przyjeżdżał z Drezna Caspar David Friedrich, z Czech z kolei Quido Manes, ale ilość malarzy tworzących wizerunki Karkonoszy wzrosła znacznie dopiero w drugiej połowie XIX wieku za sprawą wrocławskich malarzy Adolfa Dresslera i Carla Ernesta Morgensterna, którzy prowadzili klasę malarstwa pejzażowego przy powstałym w 1879 roku Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

Adolf Dressler, którego ostatnim dziełem była ogromna panorama Karkonoszy (20x7 metrów, zaginiona po śmierci artysty) zapoczątkował wraz ze swoimi uczniami Gustavem Olbrichtem, Wihelmem Kraussem, Georgiem Mullerem i jedyną kobietą, Gertrudą Staats okres malarstwa pejzażowego malowanego w plenerze, za bazę obierając nie istniejący już „Zajazd pod Wielkimi Lipami” w Przesiece. Z kolei uczniowie Morgensterna wnieśli do tego gatunku pejzaże zimowe oraz szerokie panoramy z wyższych partii gór. W latach 20. XX wieku z inicjatywy Hansa Fechnera powstaje, z udziałem Alfreda Nickischa, Georga Wichmanna stowarzyszenie artystów malarzy Bractwo świętego Łukasza, których realistyczne pejzaże zdradzały pewne wpływy impresjonistów. Na kolejne pokolenie twórców zainteresowanych pejzażem Karkonoszy trzeba będzie poczekać aż do lat 70. kiedy to w kotlinie jeleniogórskiej pojawiają się urodzeni po drugiej wojnie polscy artyści, zazwyczaj absolwenci wrocławskiej PWSSP.

„Nie jestem barbizończykiem, nie maluję w naturze. Fotografie są moim początkowym szkicownikiem. Moje pejzaże są tylko inspirowane konkretnym miejscem, zjawiskiem atmosferycznym. Nie są jednak ich dokładnym odzwierciedleniem. Nie zależy mi na wiernym odwzorowaniu natury. W górach poszukuję specyficznego klimatu, są dla mnie źródłem przeżyć.” mówi artystka, Bogumiła Twardowska-Rogacewicz.

Jej pejzaże górskie są inne niż tworzących na tym terenie artystów. Są dużo bardziej abstrakcyjne, surowe, niewiele w nich roślinności, żadnej architektury czy ludzkich postaci. Skupiają uwagę na samej przestrzeni, na materii i kolorystyce skał, wyjątkowej grze świateł, na unoszących się pomiędzy górami mgłach, obłokach, promieniach słonecznych odbijających się na powierzchni karkonoskich stawów.

Pejzaże Twardowskiej-Rogacewicz urzekają bezbłędnie definiowaną kolorystyką pory dnia czy roku inne zachwycają aurą, indywidualną interpretacją przestrzeni, formami ujętymi w syntetycznym skrócie.

Wśród kompozycji dedykowanych charakterystycznym miejscom Gór Olbrzymich - Śnieżnym Kotłom, Równi pod Śnieżką, okolicy Małego i Dużego Stawu znajdują się pejzaże mocno uogólnione, stanowiące syntezę wielu widoków. Mam tu na myśli monochromatyczną serię gwaszy na papierze utrzymaną w odcieniach sepii i szarych błękitów, malowaną lekkimi, zwiewnymi, wręcz unoszącymi się w powietrzu plamami, ukazującą dalekie plany i nawarstwiające się, zwielokrotnione linie horyzontu tworzące owe widoki. A może ich zwidy. Są to przykłady pejzażu bardziej wyobrażonego, odczutego niż widzianego z konkretnego punktu widokowego, których notabene na trasach karkonoskich nie brakuje. Artystka zdaje się zmierzać bardziej do syntezy czasoprzestrzeni napotkanej w pejzażu górskim niż referować ze szczegółami jakieś konkretnie istniejące miejsce. Malarka kładzie w tych kompozycjach większy nacisk na towarzyszące jej emocje podczas przeżywania podniosłych, napełniających zachwytem i silną energią chwil spędzanych na górskich szlakach mniej uwagi poświęcając „zbędnym” realistycznie oddawanym detalom. Zależy jej na podkreśleniu momentu postrzegania kosmicznej wieczności, w którą wpisuje się ciąg mniej ważnych zdarzeń stanowiących naszą codzienność i które znajdują się gdzieś poza obrazem, a przynajmniej poza tymi o których teraz piszę. W każdorazowej konfrontacji z potęgą i prawiecznym pięknem Natury chodzić także może o własne definiowanie źródeł mocy i pozytywnego nastawienia do świata, w którym wątek identyfikowania się z otaczającym pejzażem nabiera cech opisu własnej podmiotowości, kreśli obraz przestrzeni istniejących wewnątrz swojej tożsamości.

Sztuka wiąże się ze zdolnością sterowania własnym rozwojem, z umiejętnością przekładu momentów metafizycznych i tych mistycznych na formę. A Bogumiła Twardowska-Rogacewicz korzystając z wolności posługiwania się różnymi językami, estetykami uprawia równolegle do malarstwa pejzażowego, mniej lub bardziej realistycznego, także malarstwo abstrakcyjne. Te pełne ekspresji i nasyconych barw kompozycje abstrakcyjne, które prezentowała w galerii jeleniogórskiej na wystawie „Bezobrazy” w 2019 roku traktuje artystka trochę jak dziennik zapisów substancji psychicznych i towarzyszących jej dniom stanom energetycznym. Przyznała się także, w udzielonym wówczas wywiadzie, że malowanie abstrakcyjnych kompozycji lirycznych posiada dla niej funkcję terapeutyczną.

Obraz może stać się w takim wypadku swoistym elektrokardiogramem, ale także przestrzenią wyciszenia, kryjówki, autorefleksji.

Obie te wzajemnie przenikające się, uprawiane równolegle, formy dialogu - z samym sobą i z otaczającym ją światem składają się w sumie na autobiografię totalną. Płynnie oddziałujące na siebie obrazy świata zewnętrznego i wewnętrznego składają się w sumie na dorobek twórczy artystki, świadcząc o jej nieustannym rozwoju, i wysokich umiejętnościach artystycznego obrazowania.

Sztukę Bogumiły Twardowskiej–Rogacewicz charakteryzuje wielki potencjał jej możliwości kreacyjnych. Artystka realizuje się nie tylko w malarstwie. Tworzy scenografie, grafiki i fotografie. Różnorodność gatunkowa wpisana jest również w jej malarstwo, w którym odnaleźć można niemal realistyczne pejzaże, jak z czasów dawnych mistrzów, wysmakowane kolorystycznie,pełne energii, żywiołowe abstrakcje, jak również zupełnie inne, humorystyczne obrazy zwierząt.Zainteresowanie pejzażem pojawiło się u artystki po kilku latach życia u podnóża Karkonoszy. Krajobraz odkrył przed artystką nowe przestrzenie, stał się drogą do połączenia idei nowoczesnego pejzażu z malarstwem abstrakcyjnym, które przede wszystkim stanowi o jej twórczości, jest tak jakby jej znakiem szczególnym.

Pokazywana w Galerii Korytarz Jeleniogórskiego Centrum Kultury wystawa Bogumiły Twardowskiej–Rogacewicz jest jedną z bardziej zaskakujących jej prezentacji ostatnich czasów w Jeleniej Górze. „Fotozwidoki” to wynik prowadzonych przez autorkę artystycznych poszukiwań związanych z ideą korespondencji sztuk plastycznych, w tym przypadku malarstwa i fotografii. Istotą stylu jej malarstwa zawsze była wielowymiarowość sposobu malowania, która poprzez złożoność tkanki malarskiej pozwalała na uzyskiwanie wielu poziomów znaczeń. W zestawie prac pokazywanych w Galerii Korytarz punktem wyjścia jest fotografia. Najczęściej czarno-biała, czasem barwna. Na fotograficznej odbitce, która sama w sobie jest obrazem pewnego, konkretnego miejsca, artystka maluje swój pejzaż wyobrażony. Początkiem obrazu jest fotograficzna rzeczywistość, a dalej kreacja malarska. Obiektem twórczego zainteresowania Bogumiły Twardowskiej–Rogacewicz stają się górskie pejzaże Karkonoszy.

Powstałe obrazy przedstawiają konkretne miejsca, ponieważ ich początkiem jest dokument fotograficzny. Realizm fotografii koresponduje z abstrakcją malarską. Efekt synestezji tego rodzaju jest niezwykły, pozwala na współistnienie dwóch rzeczywistości w obrazie, z których każda jest innym sposobem interpretacji pejzażu.

Jedna jest odwzorowaniem rzeczywistości w dokumencie fotograficznym, druga jest interpretacją malarską. Obie tworzą nowy pejzaż, który jest swoistym kolażem znaczeń, połączeniem i dialogiem pomiędzy dwoma rodzajami sztuki. To, co powstaje w wyniku zetknięcia dwóch warstw obrazowych zaskakuje niespotykaną kompozycją, nową perspektywą widzenia i wreszcie iluzją przestrzeni, by wspólnie wykreować odrealnioną wizję pejzażu o niezwykłej strukturze, barwach oraz nowych znaczeniach.

Syntestezja sztuk w interpretacji Bogumiły Twardowskiej–Rogacewicz polega na współistnieniu dwóch wymiarów rzeczywistości i kilku warstw obrazowania. Forma kompozycji zależy w dużej mierze od formy obrazu fotograficznego. W efekcie synestezji artystce udaje się dotrzeć do atmosfery pejzażu oraz przekazania trudno uchwytnego nastroju konkretnych miejsc w Karkonoszach, specyficznej energii, którą każde z nich posiada.

Góry w tego rodzaju obrazach artystki pojawiają się w ogólnym zarysie, określone bardzo lapidarnie, czasem bez koloru, obserwowane z dystansu, z oddalenia. Podczas oglądania zamieniają się w symboliczne idee gór wyobrażone za pomocą abstrakcyjnej tkanki malarstwa. Pierwsza warstwa znaczeniowa jest fotografią, wstępem do przedstawianej rzeczywistości. Jest ona pretekstem do wejścia w obszar malarstwa bezprzedmiotowego. Formy wewnątrz i poza fotografią żyją własnym, niezależnym istnieniem obrazu abstrakcyjnego. Wciągają w głąb krajobrazu nieregularnych kształtów i barwnych plam. Fantastyczne zestawienia barw poruszają całe obszary silnych oddziaływań obrazu, wynikających z zaskakujących, niezwykłych kontrastów kolorystycznych.

Autorka odważnie łączy ostre, nasycone, czyste kolory. W jej malarstwie kolor staje się energią. W obrazach gór artystka zadziwia harmonią tonacji i układów barwnych, wyważonych i subtelnych. Faktura tych obrazów jest zróżnicowana, składa się z wielu warstw grubo nakładanej farby, która odsłania niekiedy fotograficzne podłoże obrazu, wewnętrzną rzeczywistość pejzażu.

Rolę przekaźnika emocji w związku z aurą miejsca spełnia światło. W niektórych obrazach jest tym rzeczywistym, zarejestrowanym w fotografii, innym razem artystka kreuje je z wyobraźni, za pomocą pędzla i farb. Rozświetla górskie przestrzenie, zaciera kontury rzeczywistości. Konkretność fotografii zostaje zatarta na rzecz uniwersalnego przekazu malarstwa.

Synestetyczne pejzaże fotograficzno-malarskie Bogumiły Twardowskiej –Rogacewicz to jedne z bardziej interesujących górskich pejzaży jakie powstały współcześnie u podnóża Karkonoszy. Są kreacją nowych, wielowymiarowych przestrzeni w malarstwie, które stanowią rzeczywistość kontemplacji natury, określają nastrój i duchowość danego miejsca, ale wykreowanej przez malarstwo energii, które artystka zapisała w przestrzeni obrazu.

Zwrot ku motywom górskim poprzez połączenie dwóch zupełnie innych gatunków sztuki daje efekt niezwykły, jest otwarciem autorki na zupełnie nowy, nieznany dotąd jej widzom kierunek myślenia o malarstwie i fotografii. Staje się próbą znalezienia ciekawej formy wyrazu siebie i swojego stosunku do świata. Efekt poszukiwań artystki jest bardzo interesujący.